هدف از اجرای پروژه بهشت آباد در چهارمحال و بختیاری چیست؟ ، طرحی پر سر و صدا برای انتقال آب! - وبلاگ جیرا

به گزارش وبلاگ جیرا، پروژه انتقال آب بهشت آباد طرحی است که برای انتقال آب از استان چهارمحال و بختیاری به استان های اصفهان، یزد و کرمان درنظر گرفته شده؛ اما اجرای این طرح مخالفان و موافقان بسیاری دارد.

گروه دانشگاه وبلاگ جیرا، کم آبی مسئله ای است که بعضی از کشورهای جهان با آن روبرو هستند، یکی از چالش های مهم کشور ما در سال های گذشته نیز، مساله کم آبی بوده است. مسئله ای که بسیاری از کشورها با ارائه راه کارهایی توانسته اند تا حدی این مشکل را رفع نمایند. در کشور ما نیز راهکارهایی برای حل مشکل کم آبی شهرهایی که با مسائل بیشتری روبرو هستند اتخاذ شده که یکی از این راهکارها؛ انتقال آب از استان ها و شهرهای مجاور است.

یکی از طرح های انتقال آب طرح بهشت آباد است؛ طرحی که برای انتقال آب از استان چهارمحال و بختیاری به استان های اصفهان، یزد و کرمان درنظر گرفته شده و براساس آنچه طراحی شده، با این طرح قرار است سالانه حدود یک میلیارد و صد میلیون مترمکعب، آب به فلات مرکزی ایران منتقل گردد. موضوعی که مردم و فعالان محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری را نگران نموده و موجب انتقاد بعضی از کارشناسان، مسئولان، نمایندگان و مردم این استان شده است.

طرح بهشت آباد در سال 1390 با پیگیری های مسئولان و نمایندگان استان اصفهان در شورای عالی آب تصویب شد و در هفته دولت همان سال علیرغم مخالفت های کارشناسان محیط زیست و مسئولان چهارمحال و بختیاری کلنگ این طرح زده شد. این طرح در شرایطی تصویب شد که سازمان حفاظت محیط زیست کشور، مرکز پژوهش های مجلس و سازمان مدیریت منابع آب ایران به عنوان متولی آب کشور در سال های قبل از 1390، به این طرح اشکالات و ایرادات فراوانی دریافتد و آن را تأیید نکردند.

مخالفان معتقد بودند که در این طرح فقط به منافع آن برای استان های اصفهان، یزد و کرمان توجه شده و به مصارف حوزه های پایین دست توجهی نشده است. موافقان طرح هم می گفتند باید مسائل استان های یزد، کرمان و اصفهان هم دیده گردد و معتقد بودند این طرح آسیبی به محیط زیست و مردم چهارمحال و بختیاری نخواهد زد.

علیرغم اعلام نظرات مخالف و موافق، همانطور که گفته شد کلنگ این طرح به زمین خورد. اقدامی که موجب شد نمایندگان استان چهارمحال و بختیاری در مجلس تحصن نمایند. سال 1395 هم وقتی حسن روحانی برای تقدیم لایحه بودجه به مجلس رفت و با اعتراض نمایندگان مردم استان های خوزستان و چهارمحال بختیاری در صحن علنی مجلس روبرو شد. نمایندگان این استان ها، با حضور در جلوی تریبون مانع از سخنرانی حسن روحانی شدند که البته با مداخله علی لاریجانی و درخواست وی از نمایندگان، راه را برای ادامه سخنرانی حسن روحانی هموار شد.

هدف اولیه از اجرای طرح بهشت آباد رفع کمبودِ آبِ آشامیدنی و صنعتیِ استان های اصفهان، یزد، کرمان و چهارمحال و بختیاری بود. این طرح شامل احداث سد ذخیره ای-مخزنی به ارتفاع حدود 180 متر در محل تقاطع رودخانه های کوهرنگ و بهشت آباد است. حجم مخزن این سد حدود 1میلیارد و 800میلیون متر مکعب است.

همچنین احداث تونلی به طول حدوداً 65 کیلومتر با قطر شش متر و نیز احداث یک سد مخزنی با حجم یک میلیارد و 800 میلیون مترمکعب با ارتفاع 184 متر از جمله مشخصات اصلی این طرح است و قرار است که این تونل در اعماق بیش از 300 متری اراضی شرق استان چهارمحال و بختیاری احداث گردد که ظرفیت انتقال سالانه این تونل حدود یک میلیارد مترمکعب تخمین زده شده است.

وزارت نیرو درخواست بازنگری پروژه را از سوی محیط زیست نادیده گرفت

انتقادها به اجرای طرح که بالا گرفت سازمان حفاظت محیط زیست با استناد به اظهارنظر کارشناسانش در زمان ریاست معصومه ابتکار بر این سازمان، مدعی شد هیچ گاه با اجرای این طرح موافقت ننموده ؛ نزدیکی محل اجرای پروژه به پروژه طرح انتقال آب سبزکوه به چغاخور با حجمی حدود 30 میلیون مترمکعب، همچنین ضرورت کاهش حجم انتقال آب قابل انتقال به واسطه کاهش 50 درصدی حجم آب این سد توسط وزارت نیرو باعث شد تا سازمان حفاظت محیط زیست صدور مجوز ارزیابی برای اجرای پروژه بهشت آباد را منوط به بازنگری و اصلاح در آن کند؛ اما مجریان طرح بی تفاوت به این خواسته و بدون دریافت مجوز قانونی از این سازمان، اجرای طرح را آغاز کردند.

در نهایت طرحی که تبعات آن تنها دامن گیر محیط زیست نخواهد شد و لااقل به واسطه پیش بینی زیر آب رفتن شهر کاج و روستاهای تابعه پس از آبگیری سد و سابقه تنش های فرهنگی و اجتماعی در موارد مشابه، احتیاجمند عقلانیت بیشتر در اجرا بود، با نمایش قدرت وزارت نیرو وارد فاز اجرا شد و شرکت توسعه مدیریت منابع آب ایران (وابسته به وزارت نیرو) با تجهیز کارگاه های احداث سد خود و ارسال نامه ای به وزیر و معاون آب و آبفا کار را آغاز کرد. آغازی که البته برای مجریان بهشت آباد خوش یمن نبود چرا که کاهش حجم بارندگی ها، همچنین افزایش دامنه اعتراضات در فاصله سال های 1395-1396 منجر به توقف زود هنگام پروژه شد.

با این وجود، با آغاز سال 1399 اجرای پروژه، روندی جدید پیدا نموده است. استانداری اصفهان با استناد به مصوبه شورای عالی آب مبنی بر اینکه اجرای این طرح تنها با هدف تأمین آب شرب است، مصرانه پیگیر اجرای طرح بهشت آباد است آن هم در شرایطی که طبق تفاهم نامه منعقده میان وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست، طرح گلاب 2 نیز با هدف انتقال 150 میلیون متر مکعب آب به اصفهان نیز به طور قطع اجرایی می گردد. سهمی که مضاف بر سهم 152 میلیون متر مکعبی آب برای مصارف کشاورزی اصفهان از اجرای پروژه انتقال آب ونک-سولکان با حجم 200 میلیون مترمکعبی است.

بعضی کارشناسان معتقدند وزارت نیرو می داند اجرای پروژه بهشت آباد با هزینه ده هزار میلیاردی با توجه به کاهش حجم بارندگی ها در این منطقه، منطقی نیست و سازمان حفاظت محیط زیست هم می داند اجرای پروژه انتقال آب منوط به آنالیز تمامی گزینه ها از جمله اصلاح الگوی کشت، ایجاد مشاغل جایگزین و کم آب بر، بستن چاه های غیر مجاز بازچرخانی آب و صرفه جویی برای تأمین آب مورد احتیاج است و تنها در شرایطی که هیچ امکانی برای تأمین آب مورد احتیاج نباشد، چنین پروژه هایی می توانند اجرایی شوند؛اما بر خلاف ژستی که در مقابل رسانه ها دارد و خود را مخالف اجرای این پروژه بدون اخذ مجوز ارزیابی نشان می دهد، به وزارت نیرو چراغ سبز اجرایی کردن پروژه را می دهد تا همچنان این پرسش مهم باقی بماند که هدف از اجرای پروژه بهشت آباد چیست و ذینفعان واقعی آنچه کسانی هستند؟

امروز اصلی ترین نگرانی مردم چهار محال وبختیاری درباره اجرای این طرح این است که در آینده با مسائل جدی کم آبی روبرو شوند. این در حالی است که چهارمحال و بختیاری به خاطر قرار دریافت در حوضه آبریز فلات مرکزی ایران همیشه تامین نماینده آب مورد احتیاج استان های همجواره بوده است؛ اما این موضوع به این منزله نیست که این استان در تامین آب شرب با مسئله ای روبرو نباشد و امروز بیش از نیمی از مردم این استان با مشکل کم آبی روبرو هستند؛ زیرا خشکسالی یک دهه اخیر در چهارمحال و بختیاری بیشترین کاهش منابع آبی را به همراه داشته است.

بسیاری از روستا های استان آب آشامیدنی هم ندارند

حمزه نماینده مردم شهرستان های اردل، کیار، کوهرنگ و فارسان در مجلس یازدهم می گوید: گسل های آبی استان در راستا این تونل است که مدت هاست نمایندگان و مسئولان استانی برای توقف این اتفاق کوشش می نمایند البته سودجویان سیاسی مطالب را برای مردم بد عنوان می نمایند، در واقع ما مخالف احداث سد در اردل نیستیم و حرف این است که استان خودمان نیز به این آب احتیاج دارد.

حمزه ادامه می دهد: بیشتر زمین های شهرستان های استان دیمی هستند و بسیاری از روستا ها آب آشامیدنی هم ندارند و کشاورزی، دامداری، صنعت، گردشگری و محیط زیست استان دچار مشکل شده که اگر این احتیاج ها رفع شد و آب اضافی باقی ماند آن را به استان های دیگر انتقال بدهند.

طرح بهشت آباد نقش بسیار مهمی در توسعه چهارمحال و بختیاری دارد

مهدی پژوهش، عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد هم در خصوص اجرای طرح انتقال آب بهشت آباد، می گوید: طرح انتقال آب بهشت آباد تحت عنوان انتقال آب به فلات مرکزی مطرح شده، این طرح انتقال آب به نام شرب و در واقع به کام صنعت و در مرحله بعد کشاورزی استان اصفهان خواهد بود.

وی می گوید: طرح بهشت آباد نقش بسیار مهمی در توسعه چهارمحال و بختیاری دارد و با وسعت سه هزار و 800 کیلومتر مربع دقیقاً میان 2 آبریز دریای عمان و فلات مرکزی قرار گرفته است، پس هدف برنامه ریزان این است که این منابع آبی از کارون به وسیله بهشت آباد به اصفهان منتقل گردد بنابراین بهشت آباد برای اصفهان مهم است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد می افزاید: در سالیان اخیر با وارد شدن فولاد ذوب آهن به اصفهان در واقع زاینده رودی که به واسطه آب تونل اول کوهرنگ جان گرفته بود، دوباره دچار تلاطم شد. ذهن مسئولان استان پایین دست تنها به طرح های انتقال آب معطوف می گردد، بنابراین برای آنان خشک شدن زاینده رود و حتی اینکه شرق اصفهان از بی آبی زمین های خود را از دست بدهند، مهم نیست و در حقیقت آنان کاملاً طالب همین موضوع هستند تا کشاورزان شرق اصفهان همیشه ناراضی باشند زیرا کلید انتقال آب های بعدی است.

اجرای طرح بهشت آباد در ابتدا قرار بود با حجم یک میلیارد مترمکعب ساخته گردد؛ علاوه بر آن قرار بود پس از احداث و بهره برداری از سد، 250 میلیون مترمکعب آب برای یزد، اصفهان و کرمان تخصیص داده گردد. پس از ابراز مخالفت ها و اعتراض ها به طرح تونل بهشت آباد، سازمان حفاظت محیط زیست بیان کرد هرگز به این پروژه مجوز اجرا نداده و اجرای پروژه بهشت آباد منوط به بازنگری و اصلاح در آن خواهد بود.

امروز بعد از پیگیری های متعدد از سوی مردم و با ورود دستگاه قضا دستور توقف پروژه بهشت آباد از سوی معاونت حقوق عامه دادستانی کل کشور به دادستان های استان های چهارمحال بختیاری، ابلاغ شده؛ دستوری که با تاکید بر جمع آوری کارگاه پروژه انتقال آب بهشت آباد و برخورد با متخلفان صادر و ابلاغ شده است.