شناخت بیشتر مفاخر فرهنگی و تمدنی ایران در جهان می تواند قدرت بین المللی ما را افزایش دهد، لزوم توجه بیشتر جایزه کتاب سال به پژوهشگران تاریخ و جغرافیا - وبلاگ جیرا

به گزارش وبلاگ جیرا، خبرنگاران - پرتغالی ها نخستین اروپایی هایی بودند که در حوضه خلیج فارس نقش عمده تجاری، نظامی و دیپلماتیک داشتند. آنها برای اولین بار در سال 1507 در هرمز حضور پیدا کردند و سال 1515 یک راهدارخانه در این جزیره ایجاد کردند و برای دو قرن دیگر در این منطقه به طور گسترده تری فعال شدند. کتاب کشور پرتغال، خلیج فارس و ایران صفوی (اکتا ایرانیکا) مجموعه مقالاتی با ویرایش مشترک ویلم فلور و رودی مته، دو ایران شناس سرشناس تدوین شده و به تلاش محمد بهرام زاده و با ترجمه حمیدرضا زیبایی در بنیاد ایران شناسی به چاپ رسیده است. در این اثر، مجموعه تحقیقات جدیدی در خصوص فعالیت های پرتغالی ها در هرمز و فراتر از آن ارائه می دهد و این موارد را از زوایای مختلف و با توجه ویژه به زمینه گسترده تر مربوط به کشورهای مجاور صفوی، یعنی عثمانی و مغول آنالیز می نماید. مقاله های ارائه شده در این کتاب در چهار بخش با عناوین نقشه برداری ناحیه، پرتغالی ها و جزایر، پرتغالی ها و خلیج پهناور فارس و سفر و دیپلماسی تالیف و تدوین شده است. به علت قرار گرفتن کتاب در میان کاندیداهای بخش تاریخ جایزه کتاب سال با دکتر محمد بهرام زاده، معاون پژوهشی بنیاد ایران شناسی به گفت وگو پرداختیم.

چه چیزی باعث شد نظرتان به کتاب کشور پرتقال، خلیج فارس و ایران صفوی جلب گردد؟

یکی از وظایف و تکالیف ما در بنیاد ایران شناسی مراجعه به متونی است که به زبان های مختلف درباره مطالعات ایران شناسی منتشر شده است. طبیعا اکتا ایرانیکا از جمله کتاب های علمی تخصصی در موضوع ایران شناسی بوده است که از سوی گروهی تحقیقاتی در دانشگاه لیژ بلژیک در چهار دهه گذشته به طور متوالی چاپ شده و این پژوهش ها در حوزه مختلف از جمله تاریخ، باستان شناسی، هنر و ادبیات ایران هستند که طبیعتا وقتی این دانش در این مجموعه مطالعاتی جمع شده است برای آن که به صورت برگردانده شده

یکی از وظایف و تکالیف ما در بنیاد ایران شناسی مراجعه به متونی است که به زبان های مختلف درباره مطالعات ایران شناسی منتشر شده است. طبیعا اکتا ایرانیکا از جمله کتاب های علمی تخصصی در موضوع ایران شناسی بوده است که از سوی گروهی تحقیقاتی در دانشگاه لیژ بلژیک در چهار دهه گذشته به طور متوالی چاپ شده و این پژوهش ها در حوزه مختلف از جمله تاریخ، باستان شناسی، هنر و ادبیات ایران هستند

به زبان فارسی در اختیار سایر پژوهشگران از جمله فارسی زبان قرار بگیرد، می تواند باعث شناخت بیشتری در درباره فرهنگ، تاریخ و تمدن سرزمین مان بگردد.

آشنایی با دوره صفویه چه قدر می تواند در درک مسائل کتاب موثر باشد؟

به طبع هر چه قدر شما شناخت بیشتری درباره موضوع مورد مطالعه داشته باشید، در درک موضوع و بیان جزئیات آن بهتر پیش می روید. طبعا وقتی من در نظارت بر ترجمه و انتشار این اثر یا انطباق با آثار دیگری که درباره این دوره تاریخی چاپ شدند، تسلط بر دوره صفویه داشته باشم بهتر می توانم در راستای راهنمایی فنی ترجمه و چاپ یک مجموعه ایفای نقش کنم. برای مثال وقتی به پانوشت ها ذیل مطالب اصلی در مجموعه برمی خورید که برخی از آنها ممکن است بازخورد باورها یا برداشت های نویسندگان باشد که آشنایی جامع یا کافی با همه افکار و تمدن مردم ایران ندارند یا از منظر یک خارجی و بر اساس یک مشرب و مکتب مطالعات خارجی با آن برخورد می نمایند. در آنجا شناخت از یک دوره خاص نزد کسانی که در حال برگردان، استنتاج یا استنطاق از مجموعه هستند قرار بگیرد به طور قطع می تواند یاری کند تا برداشت های صواب و صحیح در ارتباط با موضوع جمع بندی گردد.

فکر می کنید کتاب چه ویژگی داشته که مورد توجه داوران کتاب سال قرار گرفته است؟

البته باید این موضوع را از منظر داوران محترم آنالیز کرد، اما من تصور می کنم به همان مقدار که در بنیاد ایران شناسی به اهمیت این موضوع پرداخته شد که این نوع منابع می توانند در تکمله و اطلاع ما بر دانش دوره صفوی و اساسا حوزه دانشی ما در خلیج فارس و تحقیقات در ارتباط با کشورهای دیگر موثر باشد، احتمالا از همان منظر و طبق مولفه های دیگری نیز برای گزینش یک اثر علمی معتبر در بین داوران محترم وجود دارد، مورد توجه آنها قرار گرفته است.

پژوهش های ایران شناسی درباره خلیج فارس یا موضوعاتی مربوط به دوره صفوی چه مشکلاتی را در بردارد؟

خیلی از مسائل ما مربوط به این می گردد که بسیاری از منابع در حوزه مطالعاتی از این دست احتیاج است که ما سراغ ترجمه آنها می رویم و طبیعتا آثار بسیاری هنوز به زبان فارسی برگردانده نشدند و غیر از مطالعاتی که ما در کشور به آن می پردازیم در سایر کشورها نیز به این دست مطالعات پرداخته می گردد. مشکل این است که ما با همه کرسی ها و مراکزی که مطالعات ایران شناسی دارند، به علت محذورات و کمبود منابعی که با آن روبرو هستیم، ارتباط شایسته و درخور نداریم. من تصور می کنم هم در همه نهادهای پژوهشی هم در دانشگاه ها محسوس است بعلاوه در بخش مطالعات خصوصی افراد که حتما در ارتباط با مجموعه های مطالعاتی ایران شناسی در دیگر نقاط جهان قرار بگیرند. در حالی که اکنون شرایط چنین نیست و این مشکل وجود دارد به عنوان مثال می توانم به قریب ششصد

مشکل این است که ما با همه کرسی ها و مراکزی که مطالعات ایران شناسی دارند، به علت محذورات و کمبود منابعی که با آن روبرو هستیم، ارتباط شایسته و درخور نداریم. من تصور می کنم هم در همه نهادهای پژوهشی هم در دانشگاه ها محسوس است بعلاوه در بخش مطالعات خصوصی افراد که حتما در ارتباط با مجموعه های مطالعاتی ایران شناسی در دیگر نقاط جهان قرار بگیرند. در حالی که اکنون شرایط چنین نیست و این مشکل وجود دارد

کرسی یا مرکز ایران شناسی در خارج از کشور اشاره کنم که ایران شناسان با علاقه در اقصی نقاط جهان در حال مطالعه و طبع اثاری در ارتباط با ایران هستند و ما به لحاظ تجربه و برگردان اثار احساس می کنیم از آنها عقب افتادیم و باید خیلی جدی به این موضوع پرداخته گردد برای این که شناخت بیشتر و معرفی مفاخر فرهنگی و تمدنی و هنری ما در جهان می تواند قدرت منطقه ای، فرامنطقه ای و بین المللی ایران را در بخش فرهنگ برتری ببخشد این یک اضطرار است که کمبود آن به خوبی احساس می گردد.

بنیاد ایران شناسی چه باید بکند تا پژوهشگران و محققان جوان به سمت این نوع پژوهش ها بفرایند؟

بنیاد ایران شناسی طبعا متناظر بر کلیه فعالیت های کرسی های ایران شناسی در کشور و جهانست چون این مرجع و مرکز می تواند محل راهنمایی و تناظر بر همه فعالیت های پژوهشی ایران شناسی در همه جهان باشد. جوانان عزیز که مهم ترین بخش از اجزاء معارفه ایران به شمار می فرایند، طبیعتا جایگاه ویژه ای دارند. تا کنون در بنیاد ایران شناسی روال بر این بوده که پیشنهادهای پژوهش های ایران شناسی به بنیاد مورد مطالعه و آنالیز قرار می گیرد، اگر توانسته به لحاظ حمایت های مادی و در غیر این صورت به شکل جدی تا سرانجام طرح پژوهشی و در راستای تدوین و تالیف اثر با آنها همراهی کردیم و حداقل امکانات که در اختیار گذاشتن منابع ارزشمند ایران شناسی است، با آنها در ارتباط و همراه بودیم و باز هم این روال ادامه خواهد داشت.

چه پیشنهادی به بهتر برگزار شدن جایزه کتاب سال در بخش کتاب های تاریخ و ایران شناسی دارید؟

در واقع بسیاری از کارهایی که در گروه تاریخ تالیف و چاپ شده، کتاب های ارزشمندی است و گزینش کتاب های بهتر به حق ستودنی است و فکر می کنم باید به طریقی از این بزرگواران قدردانی بگردد. به این علت که مقوله فرهنگ (تاریخ، باستان شناسی و ...) از دیگر حوزه های مطالعات تاریخی جغرافیایی مستثنی نیست و مثل دیگر شعوب فرهنگ مغفول مانده و کسانی که به این حوزه می پردازند کمتر مورد اعتنا و توجه هستند، ولی به حق توسعه هر جامعه از منظر توسعه علوم انسانی و مدنی آن می تواند محقق بگردد. در واقع تصویر انتزاعی از پیشرفت و توسعه با امعان به تصویر صحیح از تاریخ و بعلاوه تدوین نقشه راه برای آینده می تواند شکل بگیرد. از این رو بزرگوارانی که در این حوزه زحمت می کشند تدوین، دسته بندی و داوری را به انجام می رسانند به خودی خود واجد شرایط تمجید، اکرام و اجلال هستند، باید به آنها پرداخته گردد. تصور می کنم راهی که تا امروز رفتند، راه بسیار خوبی است و اگر بخواهم پیشنهاد جدیدی داشته باشم این است که همه حوزه های دیگر را که امکان ورود به این مجموعه را ندارند، از هر طریقی که ممکن است به ویژه پژوهشگران بخش خصوصی را هم مورد توجه بیشتر قرار دهند که قطعا این گونه بوده است، اما من باز هم بر آن تاکید می کنم.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران